Sultanlara boyun eğmeyen alim: en-Nevevi

Moğollar’a kan kusturan Cihangir Sultan ez-Zâhir Baybars ile kıymetli alimlerimizden olan İmam en-Nevevi (ö. 676/1277) arasında yaşanan şu hadise ne kadar ibretlidir:

Sultan Baybars, Moğollara karşı savaşmak üzere Suriye’ye giderken gerektiğinde savaşın masrafının karşılamak için halkın malına el koymasının caiz olduğuna dair ulemadan fetva istedi. Suriye uleması Baybars’ın bu isteğine müsbet (olumlu) yönde bir fetva yazdı. Ancak İmam en-Nevevi, Baybars’a istediği fetvayı vermemişti. Sultan, huzuruna getirttiği en-Nevevi’ye ulemanın fetvasını tasdik etmesini (onaylamasını) emretti. İmam tasdik etmekten imtina edince (uzak durunca) Sultan Baybars sebebini sorunca şu cevabı aldı:

“Senin bir zamanlar Emîr Bundukdâr’ın kölesi olduğunu biliyorum. O zamanlar malın mülkün de yoktu. Sonra Allah’ın inayeti ile sultan oldun. 1000 tane memlûkün (kölen) ve bunların her birinini üzerinde altından zırh olduğunu duydum. Yine 200 cariyen ve bunların her birinin üzerinde mücevherler varmış. Sen önce kölelerinin ve cariyelerinin üzerindekileri sat. Ben ondan sonra sana istediğin fetvayı yazacağım”.

Baybars bu sözleri işitince sinirlendi ve en-Nevevi’ye “şehrimden (Şam’dan) çık” diyerek onu kovdu. en-Nevevî, Nevâ köyüne çekildi.”

Kaynak: Suyûtî, el-Hâfız Celâleddîn Abdurrahman, Hüsnü’l-Muhâdara fî Târîhi Mısr ve’l-Kâhire, Tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm, I-II, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, C. 2, s. 95.